Nuppi máilmmisoađi maŋŋá lean áigi buvttii guokte stuorra nuppástusa Leammái. Jagi 1945 Niilo, Uula ja Veikko Ranttila gávdne Morgamádjagis golli ja dat álggahii gollemárastaga Leammái. Dat lei báhkkasepmosiin 1950-logus, goas fámus lean golleváldimiid mearri lei lagabui čuođi. Jahkeloahpa loahpa beallái roggan Leammis jaskkodišgođii ja álggii jahkelogiid jaskes áigi.

Ođđasit gollerogganmokta šaddagođii 1970-logus, go Dávgevári golledoidima MM-gilvvut álggahuvvojedje ja gollemusea vuođđuduvvui. Jahkelohki leige Leammis mearkkašahtti, go dan áigge boares ja ođđa golleroggiid sohkabuolva deaivvadeigga. Boares buolva jávkkai buoret golleeatnamiidda 1980-logus, go fas ođđa buolva heivehii boares roggiid oahpuid ođđa mášenroggamii. Ođđa vuohki dagai vejolažžan máŋggageardásaš eanagerddiid gieđahalla ma ja ámmátlažžan rievdan doaibma buvttii ealáhusa. Seammás dat dagahii oktiibeaškkehemiid luonddusuodjalemiiguin.

Leammi álbmotmeahcci vuođđuduvvui 1956, muhto vuođđudeami ovdal lei 10 jagi plánenbargu. Suoma vuosttas álbmot- ja luonddumeahcit leat vuođđuduvvon 1938, muhto soađis manahedje máŋggaid dain. Nuba jagi 1949 riikka njunuš luonddudieđalaš searvvit dahke stáhtaráđđái evttohusa ođđa luonddusuodjalanguovlluid vuođđudeamis.

Daid vuođđudeapmin stáhtaráđđi namma komitea, mii attii evttohusas 1953. Oassin das komitea evttohii 511 njealjehaskilomehtera sturrosaš álbmotmeahci vuođđudeami Leammái. Ággan álbmotmeahccái ledje johkaleagi guoskameahttumin seilon luonddučáppa vuovddit. Mielde háliidedje maiddái daid ravddas lean duoddariid doarvái viiddis ekologalaš oppalašvuođa dahkamii. Jagi 1956 vuođđuduvvon álbmotmeahcci lei goittotge dušše 385 njealjehaskilomehtera viiddis. Ovdamearkan eanemus dovddus golleguovllut báhce vel ráddjema olggobeallái.

Jagi 1956 vuođđuduvvon álbmotmehciid maŋŋáge Suoma álbmotmeahccefierpmádat gávnnahuvvui ovddasteami beales headjun. Nuba jo 1986 gárvvistuvvui plána Davvi-Suoma stáhta eatnamiid ođđa suodjalanguovlluin. Oassi plánas lea Leammi viiddideapmi, mii ollašuvai 1971. Guovddáš sivva lei Norgii plánejuvvon Anárjoga álbmotmeahcci ja Leammi álbmotmeahcci viidduige Norgga rájá rádjai, ja dalle ožžo viiddis oktilaš suodjalanguovllu. Dál maiddái golleeatnamat šadde álbmotmeahci sisa.

Dálá mihtuide álbmotmeahcci viiddui 1981, go dasa lakte jagi 1977 álbmotmeahccekomitea evttohusa mielde guovllut Báđarskáiddis Irtnetvári-Áŋŋel-geainnu máttabealde sihke Anára ja Gihttela rádjaguovllu viiddis jeaggeguovlluid. Viiddideapmi mielddisbuvttii eanet nákkuid, go eandalii Báđarskáiddi beahcevuvddiid suodjaleami vásihedje áitit meahccebargiid bargosajiid. Komitea álgoálgosaš evttohus gáržžiduvvuige aiddo Báđarskáiddi guovllus.

Golleroggama ja álbmotmeahci oktiibeaškkeheapmi dáhpáhuvai 1980-1990-loguid doajáldagas, go mášenroggan lassánii ja dagahii čáziid ruškkodeami váldimiid vulobeale čáziin. Meahciráđđehusa ja golleroggiid nággui ohce čovdosa máŋggaid riektegieđahallamiid bokte, ášši guoskevaš lágat ja ásahusat ledje eahpečielgasat. Loahpas mášenroggan gildojuvvui 1991, muhto dat oaččui joatkašuvvat fámus lean váldimiin, mat rievdaduvvojedje ruvkebiren. Jagi 2011 ođasmahtton ruvkeláhka loahpahii mášenroggama maiddái dain sirdašuvvanáigge maŋŋá 2020. Giehtaroggan joatkašuvvá Leammis ain.

Fanasfievrredeamit